مقایسه تاثیر عملیات حرارتی کوئنچ- بخش‌بندی - برگشت (Q-P-T) و کوئنچ- بخش‌بندی (Q-P) بر ریزساختار و خواص مکانیکی یک فولاد استحکام بالای حاوی میکروآلیاژ Ti

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مهندسی مواد، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

2 دکتری، گروه مهندسی مواد، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

3 استاد، گروه مهندسی مواد، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

4 استادیار، گروه مهندسی مواد، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

5 کارشناس، دانشکده مهندسی مکانیک، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

فولادهای با عملیات حرارتی کوئنچ - بخش‌بندی (Q-P) جزو نسل سوم فولادهای پیشرفته استحکام بالا (AHSS) هستند که به دلیل داشتن مجموعه قابل توجهی از خواص مکانیکی شامل استحکام بالا به همراه انعطاف‌پذیری مناسب گسترش یافته‌اند. اصول عملیات حرارتی بخش‌بندی مبتنی بر نفوذ کربن از مارتنزیت (M) به آستنیت باقیمانده ( ) و پایدارسازی  است. در پژوهش حاضر، یک فولاد استحکام بالا حاوی میکروآلیاژ Ti تحت عملیات حرارتیQ-P  و Q-P-T  قرار گرفته و از لحاظ ریزساختار و خواص مکانیکی مورد مقایسه قرار گرفته است. پس از اعمال عملیات حرارتی کوئنچ- بخش‌بندی (Q-P) و کوئنچ- بخش‌بندی - برگشت (Q-P-T) روی نمونه‌های ورق، خواص آنها با استفاده از میکروسکوپ الکترونی روبشی(SEM) ، آنالیز پراش اشعه ایکس (XRD)، ریزسختی­سنجی، تست کشش و آزمون اریکسون مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل نشان دادند که استحکام و کرنش شکست نمونه‌های Q-P به ترتیب برابر MPa 1062 و 24% و نمونه‌های Q-P-T برابر MPa 894 و 27% اندازه‌گیری شدند. نمونه‌های Q-P استحکام بیشتر و انعطاف‌پذیری کمتری را نسبت به نمونه‌های Q-P-T از خود نشان دادند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


[1] Bhadeshia, H.K.D.H. and Honeycombe, R. (2006), “Steels: Microstructure and Properties”, 3th Edn. Butterworth-Heinemann, Oxford, UK.
[2] MQ. Liao, ZH. Lai, A. Bao, Y. Liu, RD. Zhao, Parameters optimization design of quenching and partitioning for best combination between strength and ductility using orthogonal experimental design. J Iron Steel Res Int , Vol. 26, pp. 1088-1095, 2019
[3] AP Pierman, O Bouaziz, T Pardoen, PJ Jacques, L Brassart. The influence of microstructure and composition on the plastic behaviour of dual-phase steels. Acta Mater, Vol. 73, pp. 298-311, 2014
[4] D. Edmonds, K. He, F. Rizzo, B. De Cooman, D. Matlock, and J. Speer, Quenching and partitioning martensite—A novel steel heat treatment, Materials Science and Engineering A, 2006, 438-440, pp. 25-34.
[5] Sun,J. and Yu,H.,“Microstructure development and mechanical properties of quenching and partitioning (Q&P) steel and an incorporation of hotdipping galvanization during Q&P process”, Materials Science and Engineering A, Vol. 586, pp. 100-107, (2013).
[6] Santofimia, M.J., Zhao, L., Petrov, R., Kwakernaak, C., Sloof, W.G. and Sietsma, J., “Microstructural development during the quenching and partitioning process in a newly designed low-carbon steel”, Acta Materialia, Vol. 59, pp. 6059-6068, (2011).
[7] Liu,H.,Jin,X.,Dong,H.and Shi, J.,“Martensitic microstructural transformations from the hot stamping, quenching and partitioning process”, Materials Characterization, Vol. 62, pp. 223-227, (2011).
[8] S. Wang, Journal of Material Science, 25, 187, 1990
[9] J. Rassizadehghani, R.. Voigt, AFS Transaction, 103, 791, 1994
[10] T.C. Lomholt, Y. Adachi, J. Peterson, R. Steel, K. Pantleon, M.A. Somers, M.A. Microstructure Characterization of Friction Stir Spot Welded TRIP Steel, Advanced Materials Research, 2011, 409, pp. 275-280.
[11] K. Lee, Y.R. Im, K. Chin, Effect of Carbon Content on the Microstructure and Transformation Kinetics of Super Bainitic TRIP Steels, Materials Science and Technology Conference, 2008, 1, p.1785-93.
[12] P. Xia, I. Sabirov, J. Aldareguia, P. Verleysen, R. Petrov, Mechanical behavior and microstructure evolution of a quenched and partitioned steel during drop weight impact and punch testing. Materials Science & Engineering A. 2018, 737, 18–26.
[13] M. Lutz, Effect and present application of the microalloying elements Nb, V, Ti, Zr and B in HSLA steels, Proc. Of Inter . Conf. on HSLA steelsʼ85, 4-8 , Nov, Beijing, PP. 26-44, 1985
[14] CC. Carola, K. Cees, S. Jilt, S. Maria Jesus, The influence of the austenite grain size on the microstructural development during quenching and partitioning processing of a lowcarbon steel, Mater Design, Vol. 178, pp. 107847, 2019
[15] F. Peng, Y. Xu, J. Li, X. Gu, X. Wang, Interaction of martensite and bainite transformations and its dependence on quenching temperature in intercritical quenching and partitioning steels[J]. Mater Design, Vol. 181, pp. 107921, 2019
[16] شیرعلی ع، هنربخش رئوف ع و بزازبنایی س،1392، بررسی فرایند سرمایش سریع و بخش‌بندی روی یک فولادکربن متوسط کم آلیاژ، دومین همایش بین المللی و هفتمین همایش مشترک انجمن مهندسی متالورژی ایران و انجمن علمی ریخته‌گری ایران، سمنان، https://civilica.com/doc/224119
[17] شیرعلی ع، هنربخش رئوف ع و بزازبنایی س،1393،ریزساختار و خواص مکانیکی یک فولاد پرکربن و کم آلیاژ فراوری شده با فرایند سرمایش سریع و بخش‌بندی فصلنامه مهندسی متالورژی و مواد، دوره 26 شماره 1، https://civilica.com/doc/645272
 [18] P. Xia, I. Sabirov, J. Aldareguia, P. Verleysen, R. Petrov, Mechanical behavior and microstructure evolution of a quenched and partitioned steel during drop weight impact and punch testing. Materials Science & Engineering A. 2018, 737, 18–26.
[19] M.S. Htun, S.T.L. Kyaw, K.T. Lwin. Effect of heat treatment on microstructure and mechanical properties of spring steel, Journal of Metals, Materials and Minerals, 2008, 18(1) 191-197
[20] A. almasi, A. kian vash, Abolfazl Tutunchi, Effects of  Partitioning Time and Temperature on the Microstructure and Mechanical Properties of a High Strength Microalloyed Steel, Metallography, Microstructure, and Analysis, 2021  doi.org/10.1007/s13632-021-00762-6
[21] ASTM Standards, “Standard Practice for X-Ray Determination of Retained Austenite in Steel.
[22] Dong, J., Zhou, X., Liu, Y., Li, C., Liu, C., Li, H., 2017. Effects of quenching-partitioning-tempering treatment on microstructure and mechanical performance of Nb-V-Ti micro alloyed ultra-high strength steel. Materials Science & Engineering A, vol. 690, pp. 283–293.
[23] Dong, J., Li, C., Liu, C., Huang, Y., Yu, L., Li, H., Liu, Y., 2017. Microstructural and mechanical properties development during quenching partitioning-tempering process of Nb-V-Ti micro alloyed ultra-high strength Steel. Materials Science & Engineering A, vol. 705, pp. 249–256.
[24] W. F. Hosford,R. M. Caddell, (2011) “Metal forming: mechanics and metallurgy” ,Cambridge: Cambridge University Press,.
[25] ASTME 643-84, (1989), “Standard Test Method for Ball Punch Deformation of Metallic Sheet Material”, Annual Book of ASTME Standards, Section 3, Vol. 03.01, Pp. 885-888